W Kalendarium w pierwszej kolejności zamieszczono wydarzenia z okresu II wojny światowej, w tym dotyczące Armii Krajowej. Są one z natury o różnym znaczeniu i szczegółowości, nie jest możliwa ich pełna unifikacja. W każdym dniu podano jedno wydarzenie.
Pierwsza wersja Kalendarium powstała na podstawie “Kalendarza weterana”. Kolejne wydarzenie wyszukiwano w internetowym “Kalendarium II wojny światowej – Polska” http://pl.wikipedia.org/wiki/, internetowym „Kalendarzu historycznym” http://www.chronologia.pl/ oraz intrnetowym “Portalu historii ożywionej” http://www.dobroni.pl/. Pozostałe “puste” pozycje zapełniono wykorzystując wyszukiwarkę Google.
Poza nielicznymi wyjątkami w opisach wydarzeń zamieszczono linki do informacji uzupełniających.
Podane powyżej źródła internetowe można wykorzystać do uszczegółowienia zamieszczonych opisów i informacji, jak również wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości.
Będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi i propozycje dotyczące zamieszczonych wydarzeń i ich opisów, a także za przesłanie informacji o kolejnych wydarzeniach w poszczególnych dniach wraz z uszczegółowiającymi linkami.
Lp | Data | Wydarzenie | ||
Dzień | Miesiąc | Rok | ||
1. | 01 | 01 | 1942 | Podpisanie Deklaracji Narodów Zjednoczonych przez 26 państw, m.in. Polskę. |
2. | 02 | 01 | 1945 |
Ostatni Komendant AK gen. Leopold Okulicki przeprowadził inspekcję oddziałów partyzanckich AK w lasach włoszczowskich w rejonie bunkrów leśnych w Pękowcu. |
3. | 03 | 01 | 1945 | Uchwała Rządu Tymczasowego o pozostawieniu Warszawy stolicą Polski. |
4. | 04 | 01 | 1944 | Drugie w czasie II wojny światowej przekroczenie granic RP przez Armię Czerwoną. |
5. | 05 | 01 | 1944 |
Deklaracja rządu polskiego w Londynie postulująca przywrócenie polskiej administracji na terenach wyzwolonych. |
6. | 06 | 01 | 1940 | W Poznaniu hitlerowcy przeprowadzili masową egzekucję Polaków. |
7. | 07 | 01 | 1940 |
Pierwszych 19 polskich pilotów myśliwskich wyjeżdża z polskiego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron na przeszkolenie do Centre d Instruction d Aviaton de Chasse w Montpellier. |
8. | 08 | 01 | 1944 | Bitwa pod Mikuliszkami stoczona przez 6 Wileńską Brygadę AK. |
9. | 09 | 01 | 1944 |
Dekret Delegata Rządu o utworzeniu Rady Jedności Narodowej (przedstawicielstwa politycznego obozu |
10. | 10 | 01 | 1943 | Pod Stalingradem rozpoczyna się ofensywa Armii Czerwonej opatrzona kryptonimem „Pierścień”. |
11. | 11 | 01 | 1944 |
Komunikat agencji TASS, w którym stwierdzono, że włączenie Białorusi Zachodniej i Ukrainy Zachodniej do ZSRR było zadośćuczynieniem za krzywdy oraz stworzyło podstawę „trwałej i stałej przyjaźni” między Polakami, Ukraińcami, Białorusinami i Rosjanami. |
12. | 12 | 01 | 1943 |
Ogłoszenie w Warszawie pierwszego komunikatu Kierownictwa Walki Konspiracyjnej (o akcji dywersyjnej „Wieniec II” Armii Krajowej 31 XII 1942). |
13. | 13 | 01 | 1944 |
Konspiracyjny „Biuletyn Informacyjny” AK po raz pierwszy w okupowanym kraju używa nazwy: Polskie Państwo Podziemne. |
14. | 14 | 01 | 1944 |
Wypad 25-osobowej grupy szturmowej AK do Łówczy, silnej stanicy USN (UPA), w której stacjonowała również załoga niemiecka. Pobito zarówno Ukraińców jak i Niemców. Zdobyto duże ilości amunicji i ekwipunku. |
15. | 15 | 01 | 1944 |
Siłami Okręgu Wołyń Armii Krajowej (27 Wołyńska Dywizja Piechoty) rozpoczęto na Wołyniu Akcję “Burza”. |
16. | 16 | 01 | 1945 | 2 Dywizja Piechoty Wojska Polskiego sforsowała Wisłę w okolicach Łomianek. |
17. | 17 | 01 | 1945 | 1 Armia Wojska Polskiego wkroczyła do Warszawy. |
18. | 18 | 01 | 1944 |
Posiedzenie Rady Narodowej RP w Londynie „ polskiego parlamentu na uchodźstwie. Przedmiotem obrad były sprawy granic Polski. Skrytykowano premiera Stanisława Mikołajczyka, który stwierdził, że sprawa granicy wschodniej „dzisiaj […] wygląda znacznie gorzej niż za czasów Sikorskiego, kiedy spór można było rozstrzygnąć małymi stratami”. |
19. | 19 | 01 | 1945 |
Memorandum rządu Arciszewskiego do rządu Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych podtrzymujące dotychczasową linię polityczną. |
20. | 20 | 01 | 1944 |
W Londynie Winston Churchill rozmawiał ze Stanisławem Mikołajczykiem i Tadeuszem Romerem w sprawie granic Polski. |
21. | 21 | 01 | 1945 |
Por. AK Jan Borysewicz „Krysia”, „Mściciel” poległ pod wsią Kowalki na Nowogródczyźnie, w walce z grupą operacyjną NKWD. |
22. | 22 | 01 | 1943 |
Generał Stefan Rowecki wydał rozkaz o utworzeniu Kedywu (Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej). |
23. | 23 | 01 | 1948 |
Naczelnik Wydziału II Departamentu Śledczego MPB mjr Adam Humer zaakceptował akt oskarżenia rtm. Witolda Pileckiego, zatwierdzony 5 lutego przez wiceprokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej mjr. M. Dytrę. |
24. | 24 | 01 | 1945 | Armia Czerwona osiąga linię Odry |
25. | 25 | 01 | 1943 |
Rozmowy we wsi Swejginie między przedstawicielami Okręgu Wileńskiego AK i niemieckich władz wojskowych. |
26. | 26 | 01 | 1934 | Polsko-niemiecki pakt o nieagresji. |
27. | 27 | 01 | 1945 | Obóz koncentracyjny w Oświęcimiu został opanowany przez oddział Czerwonej Armii. |
28. | 28 | 01 | 1944 | Koniec trwającego 900 dni oblężenia Leningradu. |
29. | 29 | 01 | 1942 |
„Biuletyn Informacyjny” w artykule wstępnym: „Nie tylko Polska Niepodległa, ale również Polska Sprawiedliwa Społecznie” |
30. | 30 | 01 | 1945 | Armia Wojska Polskiego przekracza pod Stępolem dawną granice polsko-niemiecką. |
31. | 31 | 01 | 1944 |
Niemcy zorganizowali lokalną operację antypartyzancką. 91 osobowy oddział niemiecko-ukraiński zaatakował przebywających w Worzianach polskich partyzantów z 5 Wileńskiej Brygady AK. |
32. | 01 | 02 | 1944 |
Żołnierze Armii Krajowej dokonali zamachu na Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji w dystrykcie warszawskim. |
33. | 02 | 02 | 1941 | W „Sunday Chronicle” obszerny artykuł „Szkocja całym sercem pokochała Polaków”. |
34. | 03 | 02 | 1947 | Wyrok w procesie pierwszego Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. |
35. | 04 | 02 | 1943 | Ogłoszenie w Niemczech trzydniowej żałoby po klęsce pod Stalingradem. |
36. | 05 | 02 | 1939 | Nowobudowany okręt podwodny „Orzeł” opuścił Vlisslingen i udał się do Gdyni. |
37. | 06 | 02 | 1941 |
W Dikheila koło Aleksandrii uroczyste przemianowanie dywizjonu rozpoznawczego Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich na Pułk Ułanów Karpackich. |
38. | 07 | 02 | 1944 |
W trakcie walki oddziału BCh Stanisława Basaja „Rysia” z pacyfikującymi kolonię Małków Kozakami i ukraińskimi policjantami w służbie niemieckiej, wroga wsparł pododdział UPA z sąsiedniej ukraińskiej wsi. Po odparciu własowców i policjantów, kontratak BCh obrócił się przeciwko upowcom. Rozproszono ich, a część wsi Małków spalono. |
39. | 08 | 02 | 1942 | Po 70 dniowym marszu wojska japońskie osaczają Singapur dziesiątkując jego obrońców. |
40. | 09 | 02 | 1939 | Wojska gen. Franco zajęły Minorkę z grupy wysp Balearskich. |
41. | 10 | 02 | 1940 |
Pierwsza sowiecka masowa deportacja na Syberię i do Kazachstanu ludności polskiej z terenów zajętych po 17 września 1939 przez Armię Czerwoną. Kolejne masowe deportacje w roku 1940 odbyły się (w nocy) z 12 na 13 kwietnia i z 28 na 29 czerwca. |
42. | 11 | 02 | 1945 | Zakończenie obrad konferencji jałtańskiej Wielkiej Trójki. |
43. | 12 | 02 | 1942 |
Instruktor harcerski, sierżant podchorąży Armii Krajowej, Maciej Aleksy Dawidowski oderwał płytę z niemiecką inskrypcją z pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie (Dem Grossen Deutschen Astronomen – Wielkiemu astronomowi niemieckiemu). |
44. | 13 | 02 | 1945 | W Londynie oświadczenie rządu RP na uchodźstwie odrzucające uchwały Konferencji Jałtańskiej. |
45. | 14 | 02 | 1942 |
Przekształcono Związek Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Na jej czele stanął gen. Stefan „Grot” Rowecki. |
46. | 15 | 02 | 1941 |
Samolot 138 dywizjonu specjalnego RAF dokonał pierwszego lotu nad Polską, zrzucając grupę łączników w rejonie Słomniki – Proszowice (Cichociemni). |
47. | 16 | 02 | 1940 | W okupowanej Warszawie pierwsze uliczne branki młodzieży na roboty przymusowe w Rzeszy. |
48. | 17 | 02 | 1944 |
W nocy z 16 na 17 lutego w odwecie za mord UPA we wsi Prehoryłe, oddział BCh Stanisława Basaja „Rysia” spalił nie zniszczone jeszcze ukraińskie domy w Małkowie. |
49. | 18 | 02 | 1943 |
Rozkaz Dowódcy Armii Krajowej polecający oznaczenie własnych akcji zbrojnych znakiem kotwicy Polski Walczącej. |
50. | 19 | 02 | 1945 |
W Londynie utworzenie Polskiego ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja”, który rozwiązał się w 1994 r. |
51. | 20 | 02 | 1940 |
Uroczyste podniesienie polskiej flagi w pierwszej polskiej bazie lotniczej w Wielkiej Brytanii w |
52. | 21 | 02 | 1945 |
Rada Jedności Narodowej protestując przeciwko postanowieniom jałtańskim stwierdza, ze „zmuszona jest zastosować się do nich” |
53. | 22 | 02 | 1940 |
Rozkaz Naczelnego Wodza o usamodzielnieniu Polskich Sił Powietrznych jako jednej z trzech równorzędnych części składowych Polskich Sił Zbrojnych. |
54. | 23 | 02 | 1943 | Oddział Gwardii Ludowej opanował Głogów Małopolski. |
55. | 24 | 02 | 1942 | Zdemontowanie przez Niemców pomnika Jana Kilińskiego w Warszawie. |
56. | 25 | 02 | 1942 | Pierwszy rozkaz Dowódcy Armii Krajowej o Wojskowej Służbie Kobiet. |
57. | 26 | 02 | 1944 |
Rozkaz specjalny Dowództwa Głównego Armii Ludowej w sprawie podjęcia intensywnej akcji bojowej na Lubelszczyźnie w celu ułatwienia operacji wojsk radzieckich. |
58. | 27 | 02 | 1944 |
Nad Odrą żołnierze 6 Warszawskiego Batalionu Pontonowo-Mostowego wbili pierwszy polski słup graniczny. |
59. | 28 | 02 | 1944 |
Ukraińska Armia Powstańcza (UPA) dokonała masakry ludności polskiej we wsi Huta Pieniacka, zamordowano około 1100 mieszkańców. |
60. | 29 | 02 | 1945 |
Dekret o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (volksdeutschów – którzy nie przeprowadzili postępowania rehabilitacyjnego). |
61. | 01 | 03 | 1945 |
Część 1. Warszawskiej Brygady Kawalerii pod Borujskiem wykonała ostatnią bojową szarżę WP. Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. |
62. | 02 | 03 | 1957 |
Ppor. Stanisław Marchewka ps. „Ryba” poległ w zasadzce grupy operacyjnej KBW i SB. Był to ostatni oficer podziemia poakowskiego, który zginął z bronią w ręku. |
63. | 03 | 03 | 1941 |
W Jerozolimie wychodzi pierwszy numer „Biuletynu Informacyjnego Polskich Uchodźców Wojennych na Bliskim Wschodzie”. |
64. | 04 | 03 | 1940 | Stan Polskich Sił Zbrojnych we Francji i w wielkiej Brytanii osiąga liczbę 46 912 żołnierzy. |
65. | 05 | 03 | 1943 | RAF zbombardował miasto Essen w Niemczech. |
66. | 06 | 03 | 1944 |
Pokazowa egzekucja w Kurowie. Zbigniew Panaś „Zemsta”, komendant i wykładowca Szkoły |
67. | 07 | 03 | 1944 | Scalenie części Narodowych Sił Zbrojnych z Armią Krajową. |
68. | 08 | 03 | 1945 | 1 Armia Wojska Polskiego rozpoczęła walki o Kołobrzeg. |
69. | 09 | 03 | 1944 |
W Rożyszczach NKWD rozstrzelało komendanta placówki samoobrony i 3 ludzi, około 20 aresztowano i wywieziono do Łucka. |
70. | 10 | 03 | 1945 | Amerykanie dokonali nocnego nalotu dywanowego na Tokio. Zginęło ponad 100 tys. osób. |
71. | 11 | 03 | 1941 |
Wizytacja Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego na czterech okrętach Polskiej Marynarki Wojennej. |
72. | 12 | 03 | 1942 | Oddział partyzancki „Jędrusie” i miejscowa placówka AK rozbiły więzienie w Opatowie. |
73. | 13 | 03 | 1940 | Zakończenie konfliktu zbrojnego pomiędzy ZSRR a Finlandią, toczącego się od 30 listopada 1939. |
74. | 14 | 03 | 1943 |
Po rozbiciu części radzieckiej 3. Armii Pancernej oddziały niemieckie zdobyły Charków, a tydzień później Biełgorod. |
75. | 15 | 03 | 1944 | Deklaracja programowa Rady Jedności Narodowej “O co walczy Naród Polski”. |
76. | 16 | 03 | 1942 | Pierwszy rozkaz dowódcy Armii Krajowej o zasadach wykorzystania harcerzy. |
77. | 17 | 03 | 1944 |
W dowództwie armii sowieckiej w Kołodeżnie spotkał się mjr Jan Szatkowski „Kowal” z gen. Siergiejewem zgłaszając działanie 27 WDP AK w rejonie na południe od Kowla oraz gotowość współdziałania w walce z Niemcami. |
78. | 18 | 03 | 1945 | Zaślubiny Polski z morzem. |
79. | 19 | 03 | 1945 | Hitler wydał rozkaz stosowania polityki „spalonej ziemi”. |
80. | 20 | 03 | 1940 |
Inspektorat Katowicki AK. Aresztowany został komendant Inspektoratu Katowickiego AK por. Wacław Stacherski ps. „Nowina” oraz niemal cały aparat dowodzenia. Porwana została sieć łączności. W sumie gestapo aresztowało około 600 żołnierzy AK… |
81. | 21 | 03 | 1943 |
Przemianowanie konspiracyjnego Politycznego Komitetu Porozumiewawczego na Krajową |
82. | 22 | 03 | 1945 | Rozkaz Naczelnego Dowództwa WP o zasadach postępowania wobec niemieckiej ludności cywilnej. |
83. | 23 | 03 | 1941 | Pierwszy nalot bombowy na Berlin polskich dywizjonów bombowych. |
84. | 24 | 03 | 1942 | Rozpoczyna się pierwsza faza ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR. |
85. | 25 | 03 | 1944 | Oddziały niemieckie zamordowały 335 mieszkańców Rzymu. |
86. | 26 | 03 | 1943 | Akcja pod Arsenałem w Warszawie. |
87. | 27 | 03 | 1945 |
Aresztowanie i uprowadzenie przez NKWD do Moskwy 16 przywódców Polskiego Państwa |
88. | 28 | 03 | 1945 | Żołnierze polscy zawiesili na Dworze Artusa w Gdańsku biało-czerwony sztandar. |
89. | 29 | 03 | 1943 | Oddział „Jędrusie” wspólnie z grupą AK rozbił więzienie niemieckie w Mielcu i uwolnił 126 więźniów. |
90. | 30 | 03 | 1943 |
Dekret Prezydenta RP na Uchodźstwie Władysława Raczkiewicza “O odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne”. |
91. | 31 | 03 | 1945 |
W komorze gazowej obozu koncentracyjnego w Ravensbruck zamordowana została mniszka Marija (jej świeckie imię to Jelizawieta Pilenko). Podczas okupacji Francji w jej domu znajdował się jeden z podziemnych sztabów ruchu oporu. Mniszka mogła pozostać wśród żywych, jednak dobrowolnie zgodziła się na śmierć zastępując skazaną młodą kobietę – zakładając ubranie z jej numerem zamieniła się z nią swoim losem. |
92. | 01 | 04 | 1943 |
Artykuł wstępny „Akcja zbrojna ? Tak – lecz ograniczona” na łamach „Biuletynu Informacyjnego” Armii Krajowej. |
93. | 02 | 04 | 1940 |
Rozkaz Naczelnego Wodza gen. dyw. Władysława Sikorskiego o utworzeniu Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, formowanej we francuskiej Syrii. |
94. | 03 | 04 | 1940 | Pierwszy transport śmierci z sowieckiego obozu jenieckiego w Kozielsku do Katynia. |
95. | 04 | 04 | 1944 |
Oddział Armii Krajowej „Harnasia”, dowodzony pod jego nieobecność przez por. Zbigniewa Otwinowskiego „Gryfa” i oddział Batalionów Chłopskich dowodzony przez Józefa Abramowicza „Tomasza” zaatakował obronę niemiecką na terenie Wytwórni Prochu w Pionkach. Akcja udała się, nie było żadnych strat osobowych. Zdobyto broń, amunicję oraz żywność. |
96. | 05 | 04 | 1944 |
Oddział Partyzancki AK „Błyskawica” wraz z żołnierzami z placówki AK w Zawadzie zorganizował zasadzkę na niemiecką ekspedycję karną, która miała przeprowadzić pacyfikację Sułkowic. Akcja partyzancka była udana, Niemcy się wycofali i nie przeprowadzili zamierzonej pacyfikacji. |
97. | 06 | 04 | 1941 | Niemcy atakują Jugosławię i Grecję. |
98. | 07 | 04 | 1944 |
Oddziały BCh i AK stoczyły we wsi Molendy koło Kozienic bitwę z przeważającymi oddziałami niemieckimi, wyrywając się z okrążenia. |
99. | 08 | 04 | 1940 | U wybrzeży Norwegii polski okręt podwodny ORP Orzeł zatopił niemiecki statek Rio de Janerio. |
100. | 09 | 04 | 1942 |
Dowódca Armii Krajowej podpisał rozkaz nr 5 dotyczący Odtwarzania Sił Zbrojnych precyzujący cele i zadania OSZ. |
101. | 10 | 04 | 1942 | Rozkaz dowódcy AK wprowadzający na oznaczenie Armii Krajowej kryptonim PZP. |
102. | 11 | 04 | 1943 | Pierwszy oficjalny komunikat niemiecki o odkryciu grobów oficerów polskich w Katyniu. |
103. | 12 | 04 | 1940 | W USA ukazuje się album Juliena Bryana Siege o wrześniowej obronie Warszawy. |
104. | 13 | 04 | 1940 | Druga masowa deportacja ludności polskiej z ziem wschodnich RP w głąb ZSRR. |
105. | 14 | 04 | 1940 |
W okolicach Serokomli oddziały niemieckie przeprowadziły obławę, w której schwytano 217 osób, rozstrzelanych następnie we wsi Józefów Duży. |
106. | 15 | 04 | 1943 | W „Biuletynie Informacyjnym” Armii Krajowej reportaż o akcji pod Arsenałem. |
107. | 16 | 04 | 1942 | Pierwsza reprodukcja znaku kotwicy Polski Walczącej. |
108. | 17 | 04 | 1944 |
Specjalna grupa bojowa przy Sztabie Głównym AL, dowodzona przez ppłk Jerzego Fonkowicza przeprowadziła wraz z gestapo akcję zdobycia archiwum Delegatury Rządu na Kraj przy ul. Poznańskiej 12 w Warszawie. W jej wyniku rozbiciu uległa newralgiczna sieć konspiracji Armii Krajowej, a AL uzyskała dane o przedwojennych agentach policji w szeregach ruchu komunistycznego. |
109. | 18 | 04 | 1940 | Na łamach konspiracyjnej „Pobudki” pierwszy konspiracyjny dekalog moralności obywatelskiej. |
110. | 19 | 04 | 1943 | Wybuch powstania w getcie warszawskim. |
111. | 20 | 04 | 1943 | Nieudany zamach oddziału AK na Friedricha Krugera (Wyższego Dowódcę SS i Policji) w Krakowie. |
112. | 21 | 04 | 1945 | Wyzwolenie Bolonii przez II Korpus Polski. |
113. | 22 | 04 | 1940 |
Zwolniono z radzieckiego więzienia Konstantego Rokossowskiego i umorzono postępowanie w jego sprawie. |
114. | 23 | 04 | 1941 | Niemcom poddała się armia grecka, wspomagana przez wojska brytyjskie. |
115. | 24 | 04 | 1940 | Z Brestu we Francji wyrusza drogą morską do Norwegii Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. |
116. | 25 | 04 | 1943 | Zerwanie przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z Polską |
117. | 26 | 04 | 1944 |
Drugi dekret Prezydenta RP na Uchodźstwie o tymczasowej organizacji władz na terytorium okupowanej Polski. |
118. | 27 | 04 | 1940 | Stan Polskich Sił Zbrojnych we Francji, Wielkiej Brytanii i Syrii osiąga liczbę 68 423 żołnierzy. |
119. | 28 | 04 | 1943 |
Wanda Wasilewska w przemówieniu radiowym z Moskwy: „Emigracyjny rząd generała Sikorskiego nie reprezentuje narodu polskiego”. |
120. | 29 | 04 | 1944 | Nieudana próba zlikwidowania niemieckiej placówki w Szczuczynie – Okręg Nowogródek AK |
121. | 30 | 04 | 1940 |
Śmierć w walce pod Anielinem dowódcy Oddziału Wydzielonego WP mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. |
122. | 01 | 05 | 1945 |
Zakończyła się bitwa pod Halbe. Bitwa była stoczona w dniach od 24 kwietnia do 1 maja 1945 r. podczas operacji berlińskiej – zgrupowanie frankfurcko-gubińskie pod dowództwem generała Theodora Busse zostało pokonane przez Armię Czerwoną. |
123. | 02 | 05 | 1945 | Udział żołnierzy 1. Armii LWP w zdobyciu Berlina. |
124. | 03 | 05 | 1944 |
W nocy z 3 na 4 maja oddział Osjana zaatakował warszawskie lotnisko Młociny niszcząc 5 samolotów Ju 52, a kilka innych uszkadzając. Święto Narodowe Trzeciego Maja. |
125. | 04 | 05 | 1941 |
W Dundee w Wielkiej Brytanii zjazd byłych powstańców śląskich z udziałem kontrtorpedowca ORP „Grom”. |
126. | 05 | 05 | 1939 |
Minister spraw zagranicznych Józef Beck odpowiedział w Sejmie odmownie na żądanie memorandum niemieckiego. |
127. | 06 | 05 | 1943 | Zgoda władz ZSRR na formowanie 1.Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. |
128. | 07 | 05 | 1945 | Bitwa pod Kuryłówką: starcie polskich partyzantów z obławą NKWD. |
129. | 08 | 05 | 1945 |
Tego dnia w 1945 roku, o godz. 15.00, ogłoszono koniec wojny. Dzień wcześniej, 7 maja, Niemcy podpisały swoją kapitulację w Reims (Francja), w obecności przedstawicieli Wielkiej Brytanii, Francji i ZSRR. |
130. | 09 | 05 | 1945 |
W Berlinie szesnaście minut po północy czasu wschodnio – europejskiego powtórzono na żądanie dowództwa wojsk sowieckich podpisanie akt kapitulacji Niemiec. Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności. |
131. | 10 | 05 | 1940 |
W pierwszym dniu agresji Niemiec na zachodzie Europy polscy piloci myśliwscy strącają nad Francją pierwszych 7 samolotów niemieckich. |
132. | 11 | 05 | 1951 |
W więzieniu mokotowskim został stracony Gracjan Klaudiusz Fróg ps. „Góral”, „Szczerbiec” dowódca 3 Wileńskiej Brygady AK. |
133. | 12 | 05 | 1944 |
Początek natarcia w rejonie klasztoru Monte Cassino prowadzonego przez II Korpus Polski pod dowództwem gen. Władysława Andersa. |
134. | 13 | 05 | 1941 |
Feldmarszałek Wilhelm Keitel wydał w imieniu Hitlera rozkaz o „Jurysdykcji Barbarossa”, regulujący zasady postępowania Wehrmachtu na terenach przyszłej okupacji niemieckiej w ZSRR. |
135. | 14 | 05 | 1944 |
Zgrupowanie AL (600 ludzi) razem z plutonem OP-44 AK i oddziałami partyzantki radzieckiej (300 ludzi) w ogólnej sile ponad 900 ludzi dowodzone przez ppłk Mieczysława Moczara „Mietka” stoczyły pod Rąblowem całodzienną bitwę z 5 batalionami dywizji SS „Wiking” realizującymi przeciwpartyzancką operację „Maigewitter” a później przebiły się z okrążenia. |
136. | 15 | 05 | 1943 |
Oddziały Batalionów Chłopskich dowodzone przez Jana Kusyka „Grota” i Zygmunta Kozaka „Waltera” dokonały akcji na osadę Michów. Rozbrojono posterunek żandarmerii, która prześladował okoliczną ludność. |
137. | 16 | 05 | 1941 |
W Poznaniu wykonanie wyroku śmierci na 44-letniej Pelagii Bernatowicz z Grudziądza za słuchanie BBC (pierwszy w historii wyrok niemiecki za słuchanie audycji radiowych). |
138. | 17 | 05 | 1943 |
Komendant Wołyńskiego Okręgu AK nakazał zorganizowanie samoobrony w rejonach o przewadze ludności polskiej. |
139. | 18 | 05 | 1944 | Zdobycie Monte Casino przez żołnierzy II Korpusu Polskiego. |
140. | 19 | 05 | 1944 |
Rozkaz Dowódcy AK znoszący kryptonim PZP i zezwalający na używanie zamiennie nazw Armia Krajowa i Siły Zbrojne w Kraju. |
141. | 20 | 05 | 1944 | Patrol AK odnalazł nad Bugiem niewybuch niemieckiej rakiety V-2. |
142. | 21 | 05 | 1945 |
W Rudzie Różanieckiej przedstawiciele zamojskiej AK i UPA podpisali porozumienie, kończące w tym rejonie trwające od 2 lat zacięte walki pomiędzy polskimi i ukraińskimi oddziałami niepodległościowymi. |
143. | 22 | 05 | 1941 | Podniesienie bandery polskiej na kontrtorpedowcu ORP „Krakowiak”. |
144. | 23 | 05 | 1940 | ORP „Orzeł” wyszedł w swój ostatni patrol na Morze Północne, zaginął dwa dni później. |
145. | 24 | 05 | 1945 | Utworzenie Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. |
146. | 25 | 05 | 1948 | Stracenie rtm. Witolda Pileckiego „Witolda” |
147. | 26 | 05 | 1940 | Rozpoczęła się ewakuacja wojsk alianckich z Dunkierki – operacja Dynamo |
148. | 27 | 05 | 1942 | Podporządkowanie Okręgu Wołyńskiego Komendzie Głównej AK. |
149. | 28 | 05 | 1943 | Po pacyfikacji Leżajska hitlerowcy rozstrzelali 43 mieszkańców miasta. |
150. | 29 | 05 | 1940 |
Jeden z polskich pilotów myśliwskich występuje po raz pierwszy w reportażu z pola walki radiostacji Paris-Mondial. |
151. | 30 | 05 | 1943 | Scalenie Batalionów Chłopskich z Armią Krajową. |
152. | 31 | 05 | 1943 | Helmut Kapp został zastrzelony na ulicy Dr. Kwarty w Jędrzejowie. |
153. | 01 | 06 | 1943 |
Niemcy rozstrzelali w podrzeszowskiej wsi Staroniwa 44 osoby. Był to odwet za uszkodzenie podstacji transformatorowej. |
154. | 02 | 06 | 1940 |
Prasa niemiecka w Warszawie donosi o zmianie nazwy ul. Sobieskiego na Sudenstrasse („za wroga narodu niemieckiego uznano długoletniego sprzymierzeńca cesarstwa niemieckiego” – notuje Ludwik Landau). |
155. | 03 | 06 | 1943 |
Doszło do niemieckiej pacyfikacji wsi Strużki jako odwet za zasadzkę partyzanckiego oddziału „Jędrusie” na grupę żandarmów z Rytwian. |
156. | 04 | 06 | 1941 |
Po błyskawicznej porażce Francji decyzja Biura Politycznego KPZR o utworzeniu polskiej dywizji strzelców w składzie Armii Czerwonej. Czerwonej polskiej dywizji strzelców. Początkowo liczbę jej żołnierzy ustalono na 10 300. Prawie 400 polskich oficerów przebywających w Griazowcu pozwalało na zorganizowanie takiego oddziału. |
157. | 05 | 06 | 1942 | Stany Zjednoczone wypowiadają wojnę Bułgarii, Rumunii i Węgrom. |
158. | 06 | 06 | 1944 | Wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę polską pod Sarnami. |
159. | 07 | 06 | 1945 |
Rozkaz Komendanta Głównego Narodowych Sił Zbrojnych nakazujący m.in. zwalczanie i rozbrajanie milicji i oddziałów bezpieczeństwa oraz likwidacje ich funkcjonariuszy. |
160. | 08 | 06 | 1944 |
Początek akcji „Burza” w okręgu Nowogródek – atak oddziałów AK na umocnienia w miejscowości Jachnowicze, tzw. „stützpunkty”. |
161. | 09 | 06 | 1944 |
Operacja „Sturmwind” w Lasach Janowskich (do 14 VI), największa niemiecka operacja przeciwpartyzancka w okupowanej Polsce. |
162. | 10 | 06 | 1940 | Włochy rozpoczęły swój udział w II wojnie światowej jako sojusznik III Rzeszy |
163. | 11 | 06 | 1940 | Oficjalny komunikat Kierownictwa Marynarki Wojennej o zaginięciu okrętu podwodnego ORP „Orzeł”. |
164. | 12 | 06 | 1944 |
Na odprawie dowódców okręgów AK Wilno i Nowogródek w Warszawie stwierdzono iż zajmowanie większych miast jest niezbędne, jeżeli Polskie Państwo Podziemne ma występować w roli gospodarza w stosunku do wkraczających oddziałów Armii Czerwonej. |
165. | 13 | 06 | 1940 | Namiestnik Rzeszy w Kraju Warty Arthur Greiser zakazuje Polakom uprawiania…. wędkarstwa. |
166. | 14 | 06 | 1940 |
Osadzenie pierwszych polskich więźniów politycznych w niemieckim nazistowskim obozie |
167. | 15 | 06 | 1940 | Ponowne zajęcie Litwy przez Armię Czerwoną. |
168. | 16 | 06 | 1940 | Pierwszy polski pilot zestrzeliwuje niemiecką „bombę latającą” V-1 w obronie Londynu. |
169. | 17 | 06 | 1940 | Zajęcie Łotwy i Estonii przez ZSRR. |
170. | 18 | 06 | 1942 |
Prezydent Roosevelt i premier Churchill obradują na temat otwarcia drugiego frontu na zachodzie Europy. |
171. | 19 | 06 | 1940 | Początek ewakuacji oddziałów polskich z Francji do Wielkiej Brytanii. |
172. | 20 | 06 | 1940 |
W ramach akcji AB w nocy z 20 na 21 czerwca w Palmirach pod Warszawą rozstrzelani zostali wybitni przedstawiciele polskiego życia politycznego, społecznego, kulturalnego i sportowego. |
173. | 21 | 06 | 1945 | W Moskwie wyrok w procesie 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. |
174. | 22 | 06 | 1940 | Francja podpisuje pokój, powstaje rząd w Vichy. |
175. | 23 | 06 | 1941 | Pierwszy sowiecki nalot bombowy na Warszawę. |
176. | 24 | 06 | 1941 |
Początek 3 dniowej krwawa masakra w lwowskich więzieniach dokonanej przez wycofujących się ze Lwowa sowietów. Zamordowali oni ok. 7 tys. więźniów. |
177. | 25 | 06 | 1940 |
Zakończenie trwającej od 19.VI ewakuacji oddziałów polskich z Francji do Wielkiej Brytanii, która objęła zaledwie 19 000 żołnierzy |
178. | 26 | 06 | 1940 | W Londynie pierwsze posiedzenie rządu RP po ewakuacji z Francji do Wielkiej Brytanii. |
179. | 27 | 06 | 1941 |
Niemieckie bataliony policyjne spaliły Wielką Synagogę w Białymstoku wraz z uwięzionymi w niej ok. 2 tys. Żydów. |
180. | 28 | 06 | 1940 | Pierwsza udana ucieczka oficerów polskich z niemieckiego Oflagu II Woldenberg (Dobiegniew). |
181. | 29 | 06 | 1945 | Czechosłowacja scedowała na rzecz ZSRR Ruś Zakarpacką. |
182. | 30 | 06 | 1943 | Aresztowanie Dowódcy Armii Krajowej gen. bryg. Stefana Roweckiego „Grota”. |
183. | 01 | 07 | 1940 | Utworzono 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej” – pierwszy polski dywizjon lotniczy w Anglii. |
184. | 02 | 07 | 1942 |
Wojska brytyjskie z udziałem polskich jednostek rozpoczęły pod El Alamein bitwę z wojskami niemieckimi i włoskimi. |
185. | 03 | 07 | 1940 | Początek 3 dniowej akcji marynarki brytyjskiej zniszczenia zespołu floty francuskiej w bazie Mers elKebir w Algierii (operacja Catapult). |
186. | 04 | 07 | 1943 | W Gibraltarze śmierć Premiera i Naczelnego Wodza gen. broni Władysława Sikorskiego. |
187. | 05 | 07 | 1945 | Cofnięcie uznania rządowi RP na uchodźstwie w Londynie przez Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię. |
188. | 06 | 07 | 1940 | Pierwsza udana ucieczka z KL Auschwitz. |
189. | 07 | 07 | 1944 | Walki oddziałów Armii Krajowej o Wilno. |
190. | 08 | 07 | 1944 |
Rząd na emigracji upoważnił Delegaturę Rządu i Komendę Główną AK do ogłoszenia powstania w Warszawie. |
191. | 09 | 07 | 1943 |
Rosjanie ogłaszają, że ofensywa niemiecka została powstrzymana a 2000 czołgów zostało zniszczonych – bitwa pod Kurskiem. |
192. | 10 | 07 | 1941 |
Pogrom w Jedwabnem, podczas którego spalono żywcem mieszkańców – Żydów. |
193. | 11 | 07 | 1941 |
Wezwanie Radia Moskwa: „Polacy! […]Walczcie. Organizujcie partyzantki. […]Towarzysz Stalin wezwał i Was, Polacy, abyście wystąpili przeciwko faszystom”. |
194. | 12 | 07 | 1940 |
Niemieccy żandarmi przeprowadzili pacyfikację Michniowa, w czasie której spalono żywcem |
195. | 13 | 07 | 1944 |
Generał Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz o zakończeniu akcji scaleniowej Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej. |
196. | 14 | 07 | 1944 |
Naczelne Dowództwo Armii Czerwonej wydało rozkaz jednostkom 1, 2, i 3 Frontu Białoruskiego oraz 1 Frontu Ukraińskiego, nakazujący rozbrajanie oddziałów, podporządkowanych polskiemu rządowi emigracyjnemu. |
197. | 15 | 07 | 1943 |
Została utworzona komórka Komendy Głównej AK – Kierownictwo Walki Podziemnej. |
198. | 16 | 07 | 1944 |
Szef NKWD Ławrientij Beria zbył akcję AK zdobywania Wilna lekceważącym, pełnym wrogości stwierdzeniem: „Generał „Wilk” otrzymał z Warszawy rozkaz zajęcia Wilna przez jednostki Polskiej Armii Krajowej. Skierowała się tam rzeczywiście jedna brygada, Niemcy ją doszczętnie rozbili i na tym zakończyło się zajmowanie” Wilna przez Polaków”. |
199. | 17 | 07 | 1940 |
W Warszawie aresztowanie pierwszego tajnego „kompletu uczniowskiego”. |
200. | 18 | 07 | 1940 |
1 Front Białoruski rozpoczyna operację brzesko-warszawską. |
201. | 19 | 07 | 1940 |
Zestrzelenie pierwszego samolotu niemieckiego w obronie Wielkiej Brytanii przez porucznika Witolda Ostrowicza. |
202. |
20 |
07 |
1944 |
Pozostali na wolności dowódcy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie podjęli decyzję o rozwiązaniu podległych im brygad i batalionów partyzanckich. |
||||||
203. |
21 |
07 |
1944 |
|||||||
204. |
22 |
07 |
1942 |
Rozpoczyna się likwidacja getta warszawskiego. |
||||||
205. |
23 |
07 |
1944 |
|||||||
206. |
24 |
07 |
1944 |
Wyzwolenie przez Armię Czerwoną obozu w Majdanku. |
||||||
207. |
25 |
07 |
1944 |
Nocą została przeprowadzona akcja Most III, polegająca na dostarczeniu kurierów Rządu RP na uchodźstwie na tereny okupowanej Polski i w drodze powrotnej zabranie elementów zdobytego nad Bugiem pocisku V-2 oraz kurierów. |
||||||
208. |
26 |
07 |
1944 |
Ryki zostały wyzwolone przez oddział AK pod dowodztwem Mariana Bernaciaka. |
||||||
209. |
27 |
07 |
1944 |
Porozumienie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i ZSRR w sprawie „rewizji” wschodniej granicy RP. |
||||||
210. |
28 |
07 |
1944 |
28 lipca brytyjski MSZ poinformował ambasadora Edwarda Raczyńskiego, że AK nie może liczyć na brytyjską pomoc dla powstania warszawskiego. |
||||||
211. |
29 |
07 |
1943 |
Ogłoszenie pierwszego komunikatu konspiracyjnego Kierownictwa Walki Podziemnej. |
||||||
212. |
30 |
07 |
1944 |
Nadająca z Moskwy radiostacja im. Tadeusza Kościuszki wyemitowała czterokrotnie odezwę wzywającą ludność Warszawy do powstania. |
||||||
213. |
31 |
07 |
1944 |
Dowódca Armii Krajowej Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz rozpoczęcia 1 sierpnia powstania warszawskiego. |
||||||
214. |
01 |
08 |
1966 |
W Londynie ustanowienie Krzyża Armii Krajowej. Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego. |
||||||
215. |
02 |
08 |
1943 |
W obozie zagłady w Treblince wybuchł bunt więźniów. |
||||||
216. |
03 |
08 |
1944 |
W Moskwie premier Mikołajczyk informuje Stalina, że Warszawa będzie wolna lada dzień i apeluje o pomoc. Stalin odpowiada: „Cóż to jest ta wasza Armia Krajowa ? (…) to są drobne oddziałki partyzanckie, a nie regularna siła zbrojna!”. |
||||||
217. |
04 |
08 |
1944 |
Dowodzenie siłami niemieckimi zwalczającymi Powstanie Warszawskie przejął SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski. |
||||||
218. |
05 |
08 |
1940 |
Podpisano brytyjsko-polską umowę wojskową. |
||||||
219. |
06 |
08 |
1945 |
Zrzucenie przez Stany Zjednoczone bomby atomowej na Hiroszimę. |
||||||
220. |
07 |
08 |
1945 |
Wypowiedzenie przez Związek radziecki wojny Japonii. |
||||||
221. |
08 |
08 |
1944 |
W powstańczej Warszawie pierwsza audycja radiostacji Armii Krajowej „Błyskawica”. |
||||||
222. |
09 |
08 |
1944 |
|||||||
223. |
10 |
08 |
1945 |
Rząd japoński zwraca się do aliantów z propozycją kapitulacji. |
||||||
224. |
11 |
08 |
1944 |
Z terytorium Polski Lubelskiej w głąb ZSRR odchodzi pierwszy transport uwięzionych przez oddziały NKWD żołnierzy AK i pracowników Delegatury Rządu RP na Kraj. |
||||||
225. |
12 |
08 |
1941 |
Sicherheitsdienst z Łucka i ukraińscy schutzmani dokonali masakry 300 Żydów w Horochowie na Wołyniu. |
||||||
226. |
13 |
08 |
1942 |
W lesie koło wsi Tylawa hitlerowcy rozstrzelali 500 Żydów z Dukli, Jaślisk i Rymanowa. |
||||||
227. |
14 |
08 |
1941 |
Zawarto radziecko-polską umowę dotyczącą tworzenia polskiej armii na wschodzie – Armia Andersa. |
||||||
228. |
15 |
08 |
1940 |
Do obozu Auschwitz przywieziono pierwszy transport więźniów z Warszawy. Było w nim 513 więźniów z Pawiaka oraz 1153 schwytanych w łapankach ulicznych. Święto Wojska Polskiego. |
||||||
229. |
16 |
08 |
1943 |
16 sierpnia – hitlerowcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta żydowskiego w Białymstoku. W getcie wybuchł bunt. |
||||||
230. |
17 |
08 |
1940 |
Zniszczenie przez hitlerowców pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie. |
||||||
231. |
18 |
08 |
1940 |
Obchody Święta Żołnierza Polskiego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku z udziałem 15 000 osób. |
||||||
232. |
19 |
08 |
1941 |
Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich wzięła udział w walkach o Tobruk. |
||||||
233. |
20 |
08 |
1941 |
Hitlerowcy dokonali masowej egzekucji 800 Polaków w Czarnym Lesie pod Stanisławowem. |
||||||
234. |
21 |
08 |
1944 |
Pod Surkontami doszło do pierwszej po 1939 roku regularnej bitwy pomiędzy oddziałami Armii Krajowej i Armii Czerwonej. |
||||||
235. |
22 |
08 |
1942 |
Brazylia wypowiedziała wojnę Włochom i Niemcom. |
||||||
236. |
23 |
08 |
1939 |
|||||||
237. |
24 |
08 |
1944 |
PKWN nakazała rozwiązać wszystkie organizacje konspiracyjne, a ich członkowie mieli wstąpić do Wojska Polskiego. |
||||||
238. |
25 |
08 |
1939 |
Podpisanie przez lorda Halifaxa i ambasadora Raczyńskiego angielsko-polskiego układu o wzajemnej pomocy w razie agresji. |
||||||
239. |
26 |
08 |
1939 |
Anglia i Francja potwierdzają gwarancje dla Polski. |
||||||
240. |
27 |
08 |
1941 |
Minister spraw wewnętrznych RP Stanisław Kot podpisuje nominacje pierwszych Okręgowych Delegatów RP w okupowanym kraju. |
||||||
241. |
28 |
08 |
1939 |
Fala mordów gestapo na działaczach Związku Polaków w Niemczech. |
||||||
242. |
29 |
08 |
1944 |
Przyznanie przez rządy USA i Wielkiej Brytanii praw kombatanckich żołnierzom AK. |
||||||
243. |
30 |
08 |
1940 |
Rozkazem Naczelnego Wodza powstaje Archiwum Wojskowe (późniejsze Archiwum i Muzeum Sił Zbrojnych). |
||||||
244. |
31 |
08 |
1944 |
|||||||
245. |
01 |
09 |
1939 |
Agresja niemiecka na Polskę rozpoczyna II wojnę światowa. Dzień Weterana. |
||||||
246. |
02 |
09 |
1945 |
Bezwarunkowa kapitulacja Japonii – koniec II wojny światowej. |
||||||
247. |
03 |
09 |
1941 |
W oświęcimskim obozie koncentracyjnym odbyła się pierwsza masowa egzekucja 600 radzieckich jeńców wojennych i 250 chorych na gruźlicę Rosjan przy pomocy wyprodukowanego przez IG Farben trującego gazu cyklon B. |
||||||
248. |
04 |
09 |
1939 |
Oddziały francuskie wkroczyły do Zagłębia Saary. |
||||||
249. |
05 |
09 |
1941 |
Władze wojskowe USA wydają rozporządzenie o odroczeniu obowiązku służby wojskowej tym obywatelom amerykańskim, którzy wstąpią jako ochotnicy do Polskich Sił Zbrojnych. |
||||||
250. |
06 |
09 |
1939 |
Oddziały niemieckie wkroczyły do Krakowa. |
||||||
251. |
07 |
09 |
1940 |
Początek bitwy powietrznej o Wielką Brytanię. |
||||||
252. |
08 |
09 |
1941 |
Rozpoczęło się niemieckie oblężenie Leningradu – trwało do 18 stycznia 1944 r. |
||||||
253. |
09 |
09 |
1939 |
Przemówienie radiowe prezydenta stolicy i Komisarza cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy Stefana Starzyńskiego „Warszawa to honor Polski”. |
||||||
254. |
10 |
09 |
1944 |
Powstanie warszawskie: walki powietrzne samolotów radzieckich z niemieckimi |
||||||
255. |
11 |
09 |
1939 |
Zakończenie 5-dniowej obrony Nowogrodu nad Narwią. |
||||||
256. |
12 |
09 |
1942 |
Rozkaz Naczelnego Wodza wprowadzający obowiązek noszenia naszywek „Poland” na rękawach kurtek i płaszczy żołnierzy polskich w Wielkiej Brytanii. |
||||||
257. |
13 |
09 |
1939 |
Bitwa nad Bzurą. |
||||||
258. |
14 |
09 |
1940 |
Pierwsze zadanie bojowe polskich dywizjonów bombowych 300 i 301 (bombardowanie niemieckiej floty inwazyjnej w Boulogne). |
||||||
259. |
15 |
09 |
1941 |
Inauguracja codziennych polskich audycji żołnierskich w Radio Kair. |
||||||
260. |
16 |
09 |
1940 |
W Stanach Zjednoczonych wprowadzono obowiązkowa służbę wojskową. |
||||||
261. |
17 |
09 |
1939 |
Atak Armii Czerwonej na Polskę. |
||||||
262. |
18 |
09 |
1939 |
Nocne natarcie czołgów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. |
||||||
263. |
19 |
09 |
1940 |
Witold Pilecki pozwolił się aresztować Niemcom w łapance ulicznej, by dostać się w celach wywiadowczych do KL Auschwitz. |
||||||
264. |
20 |
09 |
1944 |
W powstańczej Warszawie powołanie Warszawskiego Korpusu AK. |
||||||
265. |
21 |
09 |
1939 |
Reinhard Heydrich, szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, przekazał wszystkim dowódcom grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa na ziemiach polskich rozkaz o rozwiązaniu „problemu żydowskiego na okupowanych terytoriach”. |
||||||
266. |
22 |
09 |
1939 |
|||||||
267. |
23 |
09 |
1939 |
W Wożuczynie gen. dyw. Stefan Dąb-Biernacki rozwiązał Front Północny. |
||||||
268. |
24 |
09 |
1941 |
Podpisanie Karty Atlantyckiej przez 9 państw, w tym Polskę. |
||||||
269. |
25 |
09 |
1944 |
Niemcy przysyłają do komendanta Mokotowa ppłk. „Karola” wziętych do niewoli oficerów AK kpt. „Iskrę” i pchor „Żubra” jako parlamentariuszy z propozycją kapitulacji, jednak rozmów nie podjęto. |
||||||
270. |
26 |
09 |
1946 |
Władze Polski Ludowej pozbawiają obywatelstwa Polskiego 76 wyższych oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. |
||||||
271. |
27 |
09 |
1939 |
|||||||
272. |
28 |
09 |
1939 |
W Moskwie podpisanie niemiecko-sowieckiego układu o przyjaźni i granicy. |
||||||
273. |
29 |
09 |
1939 |
Dekret Hitlera o organizacji zarządu wojskowego na „zajętych, dawniej polskich”, obszarach |
||||||
274. |
30 |
09 |
1944 |
Wybuch wojny radziecko-fińskiej. |
||||||
275. |
01 |
10 |
1939 |
Wkroczenie na Kielecczyznę Oddziału Wydzielonego WP mjr. Dobrzańskiego „Hubala”. |
||||||
276. |
02 |
10 |
1944 |
Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie (datowany 2 X, podpisany nad ranem 3 X). |
||||||
277. |
03 |
10 |
1944 |
Leopold Okulicki objął stanowisko Komendanta Głównego Armii Krajowej. |
||||||
278. |
04 |
10 |
1944 |
Początek ogłoszonej przez władze RP na uchodźstwie 2-tyg. żałoby narodowej z powodu upadku Powstania Warszawskiego. |
||||||
279. |
05 |
10 |
1943 |
Oddziały partyzanckie AK por. Kazimierza Filipowicza – „Korda” i por. Władysława Czermińskiego – „Jastrzębia” przeprowadziły akcję odwetową na siły UPA w Połapach i Sokole, odpowiedzialne za wymordowanie pod koniec sierpnia polskich miejscowości w powiecie lubomelskim. |
||||||
280. |
06 |
10 |
1939 |
Pierwsza odezwa premiera Władysława Sikorskiego do narodu. |
||||||
281. |
07 |
10 |
1944 |
W obozie Auschwitz-Birkenau doszło do największego w historii obozu buntu. Zginęło 451 więźniów. |
||||||
282. |
08 |
10 |
1942 |
Grupy dywersyjne Armii Krajowej przeprowadziły w rejonie Warszawy akcję ”Wieniec”. |
||||||
283. |
09 |
10 |
1944 |
Heinrich Himmler wydał rozkaz całkowitego zburzenia Warszawy. |
||||||
284. |
10 |
10 |
1939 |
Ukazał się pierwszy numer pisma konspiracyjnego „Polska żyje”. |
||||||
285. |
11 |
10 |
1941 |
W Panamie uroczyste obchody 162. rocznicy śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego (święto żołnierzy amerykańskich pochodzenia Polskiego). |
||||||
286. |
12 |
10 |
1941 |
W Stanisławowie ofiarą masowego mordu niemieckiego pada około 20 000 Żydów. |
||||||
287. |
13 |
10 |
1944 |
Udział ORP „Garland” w alianckiej operacji desantowej w Grecji. |
||||||
288. |
14 |
10 |
1943 |
W hitlerowskim obozie zagłady w Sobiborze wybuchł bunt więźniów. |
||||||
289. |
15 |
10 |
1944 |
Rozkaz Dowódcy AK o nadawaniu oddziałom partyzanckim numerów i nazw pułków sprzed 1939r. |
||||||
290. |
16 |
10 |
1941 |
Ostrzeżenie Delegatury Rządu na Kraj przed wciągnięciem społeczeństwa do „przedwczesnej akcji zbrojnej”. |
||||||
291. |
17 |
10 |
1940 |
Oddziały I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii obejmują obronę wybrzeża Szkocji. |
||||||
292. |
18 |
10 |
1941 |
Do Wielkiej Brytanii przybywa pierwsza grupa ochotników polskich z obozu w Windsor-Out w Kanadzie. |
||||||
293. |
19 |
10 |
1942 |
Dekret Prezydenta RP o ustanowieniu Krzyża Zasługi z Mieczami (Złotego, Srebrnego i Brązowego). |
||||||
294. |
20 |
10 |
1943 |
Polsko-brytyjska konferencja poświęcona sprawom dostaw materiałowych dla Armii Krajowej. |
||||||
295. |
21 |
10 |
1939 |
|||||||
296. |
22 |
10 |
1945 |
|||||||
297. |
23 |
10 |
1950 |
Rozpoczął się proces b. członków Wileńskiego Okręgu AK, w którym oskarżeni zostali: ppłk Antoni Olechnowicz, kpt. Henryk Borowski ps. „Trzmiel”, mjr Zygmunt Szendzielarz, ppor. Lucjan Minkiewicz ps. „Wiktor”, Lidia Lwow ps. „Lala”, Wanda Minkiewicz ps. „Danka”. Wszyscy, oprócz kobiet, zostali skazani 2 listopada 1950 przez sędziego Mieczysława Widaja na wielokrotną karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 w więzieniu na Mokotowie. |
||||||
298. |
24 |
10 |
1942 |
Gwardia Ludowa dokonała pierwszego zamachu bombowego na Café Club. |
||||||
299. |
25 |
10 |
1944 |
Wyzwolenie Bredy przez 1 Dywizję Pancerną. |
||||||
300. |
26 |
10 |
1941 |
Do kraju powrócił Edward Śmigły-Rydz z zamiarem rozbudowania organizacji Obóz Polski Walczącej i podjęcia walki z okupantem niemieckim. |
||||||
301. |
27 |
10 |
1941 |
W Tel – Awiwie otwarcie polskich Wyższych Kursów Naukowych. |
||||||
302. |
28 |
10 |
1940 |
W Szwajcarii uruchomienie trzech polskich obozów uniwersyteckich dla internowanych żołnierzy 2. Dywizji Strzelców Pieszych. |
||||||
303. |
29 |
10 |
1944 |
Bitwa pod Chotczą, grupa partyzantów AL i BCh przedarła się z ciężkimi stratami przez pozycje niemieckie i połączyła z oddziałami LWP. |
||||||
304. |
30 |
10 |
1943 |
Nocą 29 na 30 października 1943 r. żołnierze AK pod dowództwem kpt. Ernesta Wodeckiego ps. „Szpak”, konwój złożony z 18 furmanek i około 150 ludzi, zdobyli w Waldlagrze granaty, materiały minerskie, karabiny i amunicję do karabinów i pistoletów. |
||||||
305. |
31 |
10 |
1940 |
Zakończenie bitwy o Anglię z udziałem polskich dywizjonów myśliwskich. |
||||||
306. |
01 |
11 |
1941 |
W Londynie na wystawie prasy podziemnej okupowanej przez Niemców Europy pierwsze miejsce zajmuje Polska (reprezentowana przez 150 pism). |
||||||
307. |
02 |
11 |
1942 |
Niemcy ujęli Wilhelma Wawrzyńczyka – „Jasia”, komendanta Obwodu Zaolzie, oraz jego bliskiego współpracownika (cichociemnego) Stanisława Zawadę. Zostali oni zaskoczeni na dworcu |
||||||
308. |
03 |
11 |
1943 |
Krwawa środa – w hitlerowskim obozie koncentracyjnym na Majdanku rozstrzelano 18 400 Żydów w ramach akcji „Erntefest” („Dożynki”). |
||||||
309. |
04 |
11 |
1942 |
Scalenie Narodowej Organizacji Wojskowej z AK. |
||||||
310. |
05 |
11 |
1939 |
Pierwszy numer „Biuletynu Informacyjnego” (centralnego organu prasowego ZWZ-AK, najważniejszego i najpopularniejszego pisma konspiracyjnego). |
||||||
311. |
06 |
11 |
1939 |
Aresztowanie przez hitlerowców, a następnie wywiezienie do obozu koncentracyjnego w Sachssenchauzen 144 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i 21 pracowników Akademii Górniczej. |
||||||
312. |
07 |
11 |
1939 |
Dymisja marsz. E . Śmigłego-Rydza i mianowanie Naczelnym Wodzem gen. dyw. W. Sikorskiego. |
||||||
313. |
08 |
11 |
1944 |
Pierwszy transport aresztowanych żołnierzy AK z terenów Polski Lubelskiej w głąb ZSRR. |
||||||
314. |
09 |
11 |
1939 |
Została założona Tajna Armia Polska. |
||||||
315. |
10 |
11 |
1936 |
Edward Rydz-Śmigły otrzymał nominację na marszałka Polski. |
||||||
316. |
11 |
11 |
1918 |
Przekazanie przez Radę Regencyjną władzy wojskowej (będącej częścią zwierzchniej władzy państwowej) Józefowi Piłsudskiemu, Piłsudski zostaje Naczelnym Dowódcą Wojsk Polskich. Narodowe Święto Niepodległości. |
||||||
317. |
12 |
11 |
1944 |
Utworzenie Komisji Porozumiewawczej Organizacji Młodzieżowych: ZMW RP „Wici”, OM TUR, Związku Walki Młodych. |
||||||
318. |
13 |
11 |
1939 |
Rozkazem generała Sikorskiego w miejsce organizacji Służba Zwycięstwu Polsce zostaje powołany Związek Walki Zbrojnej. |
||||||
319. |
14 |
11 |
1940 |
Bombowce niemieckie zrzuciły swój ładunek na centrum Coventry. Nalotu dokonało 437 samolotów. 1/3 domów została zniszczona. |
||||||
320. |
15 |
11 |
1942 |
Amerykanie zwyciężają Japończyków podczas II bitwy w rejonie wyspy Guadalcanal. |
||||||
321. |
16 |
11 |
1940 |
Zamknięcie getta warszawskiego (odcięcie murem od reszty miasta). |
||||||
322. |
17 |
11 |
1939 |
Generalny gubernator Hans Frank zarządził obowiązek pracy dla wszystkich Polaków mieszkających na terenie gubernatorstwa. |
||||||
323. |
18 |
11 |
1939 |
Polsko-brytyjska umowa o utworzeniu Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii. |
||||||
324. |
19 |
11 |
1942 |
Klęska Niemców pod Stalingradem. |
||||||
325. |
20 |
11 |
1943 |
|||||||
326. |
21 |
11 |
1941 |
Na południowym odcinku frontu niemiecka 1. Grupa Pancerna, przy znacznych stratach, zajęła Rostów. Niemcy nie byli jednak w stanie utrzymać swoich pozycji w mieście i 28 listopada, na skutek radzieckiej kontrofensywy, wycofali się. |
||||||
327. |
22 |
11 |
1940 |
Pierwsza masowa egzekucja w KL Auschwitz. |
||||||
328. |
23 |
11 |
1946 |
Rozpoczęcie procesu kierownictwa Narodowych Sił Zbrojnych. |
||||||
329. |
24 |
11 |
1940 |
W Warszawie rozpoczęcie nauki na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. |
||||||
330. |
25 |
11 |
1943 |
Konspiracyjny „Biuletyn Informacyjny” ujawnia swój nakład: 50 000 egzemplarzy. |
||||||
331. |
26 |
11 |
1942 |
Niemieckie czołgi dotarły do kanału Wołga – Moskwa, zajmując pozycje 30 kilometrów od miasta. |
||||||
332. |
27 |
11 |
1942 |
Początek niemieckiej akcji wysiedlania, eksterminacji i kolonizacji Zamojszczyzny. |
||||||
333. |
28 |
11 |
1939 |
Ukazuje się pierwszy numer dziennika „Głos Polski”, nieoficjalnego organu prasowego Rządu RP. |
||||||
334. |
29 |
11 |
1944 |
Tomasz Arciszewski zostaje nowym premierem rządu emigracyjnego. |
||||||
335. |
30 |
11 |
1942 |
Zmiana nazwy Ministerstwo Spraw Wojskowych na Ministerstwo Obrony Narodowej. |
||||||
336. |
01 |
12 |
1943 |
Rosjanie aresztowali delegację Zgrupowania Stołpeckiego na odprawę na której planowano ustalić zasady współdziałania przeciwko Niemcom. Następnie rozbroili część oddziału stacjonującą w Drywieźnie (ok. 400 ludzi). Stawiających opór zastrzelono, pięciu oficerów przewieziono samolotem do Moskwy. |
||||||
337. |
02 |
12 |
1940 |
Formalne powołanie konspiracyjnej Delegatury Rządu RP na Kraj. |
||||||
338. |
03 |
12 |
1940 |
Cyryl Ratajski został wybrany Delegatem Rządu na Kraj. |
||||||
339. |
04 |
12 |
1940 |
Utworzenie przy Delegacie Rządu RP na kraj konspiracyjnej Rady Pomocy Żydom „Żegota”. |
||||||
340. |
05 |
12 |
1940 |
Pierwsza akcja próbna małego sabotażu – tłuczenie szyb wystawowych zakładów fotofraficznych. |
||||||
341. |
06 |
12 |
1946 |
Oddział funkcjonariuszy UB z Przasnysza, silnie wzmocniony przez pluton żołnierzy z 3. Pułku Ułanów Warszawskich, dokonał obławy na rodzinną wieś żołnierza AK Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego „Jeża” – Zembrzus. |
||||||
342. |
07 |
12 |
1941 |
Wśród pierwszych ofiar japońskiego nalotu na amerykańską bazę morską Pearl Harbour na Hawajach znajduje się 22-letni żołnierz amerykański Robert Niedźwiedzki. |
||||||
343. |
08 |
12 |
1941 |
W Chełmie nad Nerem uruchomienie pierwszego niemieckiego obozu zagłady dla ludności żydowskiej na ziemiach włączonych do Rzeszy. |
||||||
344. |
09 |
12 |
1941 |
Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich po dwudniowych walkach pod Tobrukiem zdobyła wzgórze Medauar i White Knoll. |
||||||
345. |
10 |
12 |
1941 |
„Dziennik Żołnierza” informuje o ochotniczym wstąpieniu do Polskich Sił Powietrznych Duńczyka, który zgłosił się do wojska w Kanadzie. |
||||||
346. |
11 |
12 |
1941 |
Prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisuje Postanowienie o stanie wojny z Japonią. |
||||||
347. |
12 |
12 |
1944 |
Oddział Armii Ludowej J. Gałki „Kędziora” opanowuje obóz karny w miejscowości Byczki koło Skierniewic i uwalnia 160 więźniów. |
||||||
348. |
13 |
12 |
1939 |
Funkcjonariusze żandarmerii z posterunku w Szamotułach rozstrzelali w publicznej egzekucji pod murem klasztornym 10 polskich zakładników. |
||||||
349. |
14 |
12 |
1942 |
Antoni Ksztelan, polski oficer kontrwywiadu, został stracony przez Niemców wbrew konwencjom genewskim. |
||||||
350. |
15 |
12 |
1941 |
Zwycięska bitwa Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich pod Ain el Gazala w Libii. |
||||||
351. |
16 |
12 |
1939 |
Rozporządzenie Hansa Franka o konfiskacie prywatnych i kościelnych dzieł sztuki. |
||||||
352. |
17 |
12 |
1939 |
Zostaje powołana Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa (granatowa policja). |
||||||
353. |
18 |
12 |
1941 |
Poczta uruchomiona przez rząd RP na uchodźstwie emituje serię znaczków pocztowych. |
||||||
354. |
19 |
12 |
1940 |
„Biuletyn Informacyjny” AK ogłasza szczegółową Instrukcję dla kolporterów i czytelników, powtarzając ją później jeszcze trzykrotnie. |
||||||
355. |
20 |
12 |
1942 |
Od 20 do 25 grudnia 1942 na Zamojszczyźnie oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich oraz ugrupowania radzieckie żywiołowo zaatakowały zasiedlane wsie, linie komunikacyjne, posterunki policji oraz formacje i komisje dokonujące wysiedleń. |
||||||
356. |
21 |
12 |
1943 |
Przybycie na front włoski pierwszych pododdziałów II Korpusu Polskiego. |
||||||
357. |
22 |
12 |
1942 |
Początek światowej konferencji dotyczącej koordynacji działań brytyjsko-amerykańskich, ze szczególnym uwzględnieniem walki z Niemcami. |
||||||
358. |
23 |
12 |
1942 |
Niemieckie oddziały Hotha dotarły na odległość 50 km od Stalingradu. |
||||||
359. |
24 |
12 |
1940 |
Prezydent RP podpisuje zarządzanie o awansowaniu Naczelnego Wodza gen. dyw. Władysława Sikorskiego do stopnia generała broni. |
||||||
360. |
25 |
12 |
1940 |
W Wielkiej Brytanii ukazuje się pierwszy numer pisma 1. Brygady Strzelców „Odwet” |
||||||
361. |
26 |
12 |
1944 |
W nocy z 26/27 XII przybycie do Polski drogą lotniczą brytyjskiej misji wojskowej ppłk. D.T Hudsona „Billa”. |
||||||
362. |
27 |
12 |
1940 |
Utworzono Organizację Małego Sabotażu „Wawer”. |
||||||
363. |
28 |
12 |
1941 |
Nowojorski Nowy Świat informuje, że w czasie pokoju flota wojenna Stanów Zjednoczonych liczyła 32 000 marynarzy, a wśród nich przeciętnie przeszło 2 000 pochodzenia polskiego, zaś obecnie liczba ta jest znacznie większa. |
||||||
364. |
29 |
12 |
1944 |
Węgry wypowiedziały Niemcom wojnę. |
||||||
365. |
30 |
12 |
1944 |
Wyrokiem Sądu 2.Armii LWP skazanie na śmierć 8 oficerów oddziału AK por. Aleksandra Sarkisowa Szarugi, służących wówczas w 8. Dywizji Piechoty LWP. |
||||||
366. |
31 |
12 |
1944 |
Prezydent RP na Uchodźstwie Władysław Raczkiewicz w przemówieniu radiowym do kraju nazywa Armię Krajową najbardziej ofiarną częścią Polskich Sił Zbrojnych. |