W okresie od lipca do grudnia 2023 Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy AK realizowało projekt „Pamięci Żołnierzy Okręgu Wileńskiego AK” w ramach programu „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą”. Jest to kontynuacja zadania, którego pierwszy etap realizowany był w 2021 r.
Celem projektu (zarówno pierwszego jak i drugiego etapu) było zewidencjonowanie i uporządkowanie grobów żołnierzy Okręgu Wileńskiego ZWZ-AK poległych lub zmarłych na Wileńszczyźnie, w szczególności uczestników Powstania Wileńskiego 1944 – Operacji „Ostra Brama”, w oparciu o materiały i dokumentację IPN opracowaną pod kierownictwem dr. Kazimierza Krajewskiego oraz organizacja spotkania międzypokoleniowego, które zostało zorganizowane w okresie rocznicy Operacji „Ostra Brama”, we współpracy ze Związkiem Polaków na Litwie, Związkiem Harcerstwa Polskiego na Litwie, Klubem Weteranów AK na Wileńszczyźnie. W wydarzeniu wzięli udział kombatanci AK i Sybiracy z Litwy oraz społeczność polska w Wilnie i polska młodzież.
Członkowie naszego Stowarzyszenia, wspólnie z grupą wolontariuszy, zdecydowali się podjąć wyjątkową inicjatywę, ukierunkowaną na pielęgnowanie pamięci. To wyjątkowe przedsięwzięcie, zrealizowane przy wsparciu uczniów polskich szkół na Wileńszczyźnie oraz ich opiekunów, miało na celu przywrócenie godności miejscom spoczynku, które przez lata były rzadko odwiedzane i niestety często zapomniane przez społeczność polską.
Prace porządkowe objęły obszary wielu miejscowości, w tym Bogusze, Borunele, Bujwidze, Piktokańce, Rudomino, Suzany, Kolonia Wileńska i Wilno (Kalwaria Wileńska). Każda z tych lokalizacji ma swoją niezwykłą historię i związek z polskim dziedzictwem, lecz upływ czasu i trudne warunki sprawiły, że cmentarze te popadły w zapomnienie.
Wolontariusze nie tylko podejmowali prace porządkowe, usuwając chaszcze, naprawiając nagrobki i dbając o ogólne porządki, ale także starali się przywrócić pamięć o tych miejscach poprzez dokumentację fotograficzną oraz organizację lokalnych działań edukacyjnych. Dzięki ich zaangażowaniu, miejsca te mogą ponownie stać się ważnymi punktami odniesienia dla społeczności, przypominając o historii polskiej obecności na Wileńszczyźnie.
Inicjatywa ta jest dowodem na to, że pamięć o przeszłości wymaga aktywnego zaangażowania społeczności, a prace porządkowe na cmentarzach stają się nie tylko fizycznym odnowieniem miejsc, lecz również symbolicznym aktem szacunku i pamięci wobec tych, którzy spoczywają na ziemi ojczystej. Dzięki takim inicjatywom kontynuujemy nasze dziedzictwo, ucząc przyszłe pokolenia szacunku dla historii i tych, którzy przyczynili się do jej kształtowania. W realizacji projektu wspierali nas: Wileńskie Agroekologiczne Centrum Nauczania w Białej Wace, Gimnazjum im. Tadeusza Konwickiego w Bujwidzach, Gimnazjum im. Ks. Józefa Obrembskiego w Mejszagole, Dom Kultury Polskiej w Wilnie.
Została przygotowana dedykowana strona na serwisie internetowym Stowarzyszenia (https://groby.lagiernicy.pl), gdzie zgromadziliśmy informacje o uporządkowanych grobach oraz dokumentacji zdjęciowej polskich miejsc pamięci narodowej. Ta strona stanowi cenne źródło informacji dla wszystkich zainteresowanych historią i dziedzictwem narodowym.
Zachęcamy do odwiedzenia tej nowej strony i odkrywania fascynującej historii oraz fotografii miejsc pamięci. Mamy nadzieję, że ta inicjatywa będzie służyć jako platforma edukacyjna oraz przyczyni się do szerszego zrozumienia i docenienia naszego dziedzictwa narodowego. Zapraszamy do eksploracji treści na https://groby.lagiernicy.pl.
W ramach projektu Stowarzyszenie zorganizowało spotkanie międzypokoleniowe, które odbyło się w okresie rocznicowych Operacji „Ostra Brama”. Delegacja Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK na czele z płk Stanisławą Kociełowicz oraz Prezesem Arturem Kondratem, Ireną Biernacką – Prezes Związku Polaków na Białorusi, oddział Lida, przedstawicielami i działaczami organizacji pozarządowych z Polski, Litwy i Białorusi, oraz Pawłem Wąsem – pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi, przed obliczem Matki Boskiej Ostrobramskiej pomodliła się w intencji żołnierzy Armii Krajowej poległych w Operacji „Ostra Brama”.
Następnie odwiedziliśmy miejsca pamięci, cmentarz na Rossie, cmentarz w Kolonii Wileńskiej, w Kalwarii Wileńskiej, gdzie złożyliśmy wiązanki, zapaliliśmy znicze pamięci i następnie wszyscy razem otoczyliśmy modlitwą poległych żołnierzy z szeregów Armii Krajowej, którzy polegli w bitwie o wyzwolenie Wilna w lipcu 1944 r.
Wieczorem mieliśmy zaszczyt spotkać się z kombatantami, sybirakami i wdowami po kombatantach oraz działaczami organizacji pozarządowych z Polski, Litwy i Białorusi na okolicznościowym spotkaniu w Domu Kultury Polskiej w Wilnie.
Pamięć o bohaterach Armii Krajowej, którzy oddali życie w walkach z okupantami jest dla polskiej młodzieży z Litwy niezwykle ważnym elementem kształtowania ich tożsamości narodowej, a dla wszystkich mieszkających na Litwie Polaków możliwością zamanifestowania ich jedności z Macierzą.
Jesteśmy głęboko przekonani, że nasze inicjatywy oraz zaangażowanie społeczności polskiej przyniosą nie tylko fizyczne odnowienie grobów polskich żołnierzy z czasów II wojny światowej, ale także otworzą nowy rozdział w trosce o nasze narodowe dziedzictwo. Poprzez regularne prace porządkowe i pielęgnacyjne, chcemy zainicjować trwały zwyczaj troski o te niezwykle istotne dla naszej historii miejsca pamięci.
Nasz cel to nie tylko przywracanie mogił do porządku, ale również budowanie świadomości społecznej na temat ich istnienia oraz roli, jaką odegrały te miejsca w historii Polski. Chcemy, aby każdy członek społeczności polskiej na Wileńszczyźnie, bez względu na wiek czy pochodzenie, czuł się zaangażowany w tę szlachetną inicjatywę. Pragniemy budować silne więzi międzypokoleniowe i przekazywać naszą pamięć kolejnym pokoleniom, aby zachować żywy ognik historii.
Pragniemy, aby społeczność polska na Wileńszczyźnie przejęła aktywną rolę w zachowywaniu i chronieniu miejsc pamięci. Poprzez nasze wspólne wysiłki mamy nadzieję, że te cmentarze staną się miejscami, które nie tylko przypominają o przeszłości, ale również inspirują do angażowania się we wspólne cele i wspierania wartości, jakie symbolizują bohaterowie spoczywający pod tymi skromnymi mogiłami.
PORZĄDKOWANIE
SPOTKANIE W WILNIE
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
