Dnia 16 września 2015 roku w Sejnach odbyło się podsumowanie projektu ,,Rekonstrukcja pamięci wywózek na Sybir oraz czynów zbrojnych i udziału konspiracji leśników w szeregach Armii Krajowej w latach 1939-1953”.
Na spotkanie przybyła młodzież, przedstawiciele służb mundurowych, leśnicy, członkowie stowarzyszenia oraz zaproszeni goście. Młodzież przygotowała krótką część artystyczną tematycznie związaną z projektem. Odbyła się także prelekcja przygotowana przez Panią leśnik Maję Boruk. Pani Anna Modzelewska przygotowała prezentację folderu podsumowującego projekt pt „Pamięć i przyroda”. Przy kawie wszyscy zebrani wyrażali swoje pozytywne zdanie na temat projektu. Ważne jest aby znać historię, pamiętać o bohaterach. Istotną sprawą jest włączanie młodzieży w tego typu przedsięwzięć, aby kultywowała pamięć oraz miała szacunek do przyrody.
Projekt Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK z Lasami Państwowymi (Nadleśnictwo Pomorze, Nadleśnictwo Płaska oaz Nadleśnictwo Białowieża) oraz przy współfinansowaniu przez Fundację BZ WBK, rozpoczął się w styczniu 2015 przygotowaniem do obchodów 75 rocznicy największych masowych wywózek na Sybir. Obchody miały miejsce 15 lutego 2015 r w Sejnach, w ramach obchodów odbyła się uroczysta msza św, były występy patriotyczne oraz został wyświetlony film,, Martyrologia Leśników”.
W dniach 18-19 czerwca 2015 odbył się natomiast biwak na terenie Nadleśnictwa Pomorze w ramach projektu , w którym udział wzięła młodzież z Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Sejnach oraz z LO im. Szymona Konarskiego. Pierwszego dnia nasza wędrówka zaczęła się przy krzyżu w Gibach poświęconym pamięci pomordowanych Polaków w czasie Obławy Augustowskiej odbyła się tam żywa lekcja historii. Uczestnicy wysłuchali najważniejszych informacji o wywózkach mających miejsce na ziemiach Puszczy Augustowskiej od 1945 r. Następnie zapoznali się z nazwiskami wykutymi na tablicach umieszczonych na wzgórzu, uporządkowali teren, zapalili pamiątkowe znicze. W trakcie wędrówki po puszczy pan leśniczy z Jacek Obarecki, pan Mirosław Masłowski oraz pani Maja Boruk zapoznawali uczestników z miejscami pamięci na terenie Nadleśnictwa Pomorze oraz z życiem lasu np. z uprawami, gospodarką leśną , ale przede wszystkim pokazywali pomniki przyrody takie jak stare sosny, czy głazy narzutowe, chronione gatunki np. widłak spłaszczony w rezerwacie „Kukle”.
Odwiedziliśmy też miejsce zwane „Groby”, gdzie podczas I wojny światowej grzebani byli niemieccy żołnierze z wojskowego lazaretu. Potem udaliśmy się pod dziewięciometrowy krzyż ustawiony nad Jeziorem Brożane. Upamiętnia on walkę stoczoną w lipcu 1945 roku przez oddział Władysława Stefanowskiego ps. „Grom” Obwodu Augustów Armii Krajowej Obywateli i żołnierzy oddziału Józefa Sulżyńskiego ps. „Brzoza” Obwodu Suwałki AKO z Armią Czerwoną w trakcie Obławy Augustowskiej. Starcie z przeważającymi siłami okupanta zakończyło się nieuniknioną i tragiczną pacyfikacją strony polskiej. Tutaj też zostało wszystko uporządkowane, został zapalony znicz pamięci. Drugiego dnia poszliśmy w pobliże rezerwatu„Tobolinka” Tutaj poznaliśmy chronione porosty, przygiełka biała itp. Następnie odwiedziliśmy cmentarz żołnierzy radzieckich z okresu II wojny światowej. Kolejnym punktem był pomnik upamiętniający bohaterów Powstania Styczniowego znajdujący się nad jeziorem Rygol. W miejscu upamiętniającym powstanie z 1863 r. zostały przypomniane najważniejsze fakty historyczne, mogiła uporządkowana, a następnie złożone symboliczne kwiaty.
Podczas bardzo długich wędrówek korzystaliśmy z wynajętych pojazdów które przewoziły sprzęt namioty i prowiant. Dostarczono nam także ciepłe posiłki (dwa). Podczas biwaku przyrodniczo-historycznego wykonano zdjęcia.
Nadleśnictwo Płaska
Nadleśnictwo Płaska położone jest w południowo-wschodniej części Puszczy Augustowskiej. Piękne widoki, czyste wody i lasy gwarantują miłe spędzenie wolnego czasu.
Wycieczkę rozpoczynamy w „Leśnym ogrodzie edukacyjnym” przy biurze nadleśnictwa, gdzie w prostej formie przedstawiono wiadomości o lesie, jego mieszkańcach i pracy leśników. Dalej podążamy szlakiem medytacyjnym JP2. Po przejściu ok. 2km zatrzymujemy się przy Mogile Powstańczej 1830r. Pomyślmy przez chwilę, jak wiele tajemnic skrywa przed nami Puszcza Augustowska. Ślady powstań 1830r. i 1863r., I i II wojna światowa, walki partyzanckie. O niektórych, jak osadnictwo Jadźwingów czy wielkie królewskie łowy, pamiętają tylko stare puszczańskie dęby. Zmęczeni historią, udajemy się do rezerwatu „Perkuć” podziwiać przyrodę. Po drodze możemy odwiedzić śluzy „Paniewo” i „”Perkuć”na Kanale Augustowskim, wspomnieć serial „Czarne Chmury” na mostku Dowgirda. Z wysokiej skarpy w rezerwacie roztacza się piękny widok na jeziora Mikaszewo i Kruglak. W leśnej głuszy odezwie się dzięcioł poszukujący larw korników, o wodę „zawoła” kania, której sylwetkę możemy podziwiać na tle nieba.
Nasyceni przyrodą udajemy się do Mikaszówki. Zwiedzamy drewniany kościół p.w. św. Marii Magdaleny z 1907r., a na pobliskim cmentarzu odwiedzamy mogiły partyzanckie. Dalej nasza trasa prowadzi do Rudawki. Znów historia splata się z przyrodą. W pobliskiej osadzie Lubinowo rośnie dąb, ok. 300 letni pomnik przyrody, a w pobliżu znajduje się zadbana mogiła polskich żołnierzy zamordowanych w 1939 roku. W samej Rudawce warto zajrzeć na cmentarz, gdzie stoi drewniana kaplica pounicka z przełomu XVIII/XIX wieku. Z Rudawki wracamy drogą asfaltową. W Gruszkach mijamy pomnik poświęcony uczestnikom Powstania Styczniowego. Na odcinku trasy pomiędzy osadą Jazy a Płaską znajdują się miejsca upamiętniające partyzantów z oddziału „Żwirki” oraz żołnierzy polskich zamordowanych w 1939r. Kończymy wycieczkę akcentem przyrodniczym. Na odpoczynek możemy zatrzymać się na biwaku leśnym „Rybacka Buda”. Na polanie nad Kanałem Augustowskim rośnie pomnik przyrody ok. 100 letni jałowiec w formie drzewiastej. Posłuchajmy głosu puszczy, popatrzmy na spokojnie płynącą wodę i wróćmy na kolejne tropienie tajemnic natury i historii.
Wszystkie miejsca pamięci na trasie wędrówki zostały uporządkowane , zostały zapalone znicze i położone kwiaty , dokumentację stanowią zdjęcia.
Podczas wycieczki został zorganizowany grill były pieczone kiełbaski, napoje, słodycze.
Po wyczerpującym dniu młodzież chętnie z poczęstunku skorzystała.
Puszcza Białowieska
Rozległe tereny Puszczy Białowieskiej wyróżniają się wśród innych lasów Polski niezwykłymi walorami przyrodniczymi i historycznymi. Tutaj żyje na wolności żubr, tutaj występują nadal fragmenty lasu pierwotnego. W Puszczy Białowieskiej spotkamy unikatowe rośliny . Wśród nich obfitują gatunki rzadkie, czy zagrożone jak np. reliktowy fiołek torfowy lub wełnianka delikatna. Obok niezwykłej flory puszczańskiej równie bogato przedstawia się fauna, zaliczana do najliczniejszej i najbardziej zróżnicowanej w kraju . Na terenie Puszczy Białowieskiej żyje 60 gatunków ssaków, 33 z nich podlega w Polsce ochronie prawnej, a 12 figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.
Puszcza Białowieska, ze względu na położenie na ternie przygranicznym z Białorusią, stała się niemym świadkiem ważnych wydarzeń historycznych, które pozostawiły trwałe ślady na jej terenach. Agresja hitlerowska i sowiecka z 1939 r. odcisnęła piętno nie tylko na życiu puszczańskiej ludności, ale przede wszystkim na leśnikach i ich rodzinach. O tragicznych losach tych funkcjonariuszy państwowych w zielonych mundurach, jak i z innych formacji, inteligencji, czy też po prostu Polakach mieszkających na obszarach puszczy przypominają miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne. W wędrówkach po urokliwych miejscach Puszczy Białowieskiej warto je odwiedzić.W Nadleśnictwie Hajnówka w miejscowości Hajnówka mieszkańcy postawili pomnik „Ofiarom wojen, przemocy i represji”. Na terenie Leśnictwa Kryniczka (w oddziale 355 Aa) tragiczne wydarzenia upamiętnia pomnik „Miejsca straceń 142 mieszkańców Hajnówki i okolic zamordowanych przez hitlerowskich barbarzyńców w dniach 12.V.1942 r. i 17.IX.1943 r.
Następnym pomnikiem, który przypomina ofiarę polskiej krwi jest pomnik „Krzyż ofiar NKWD z 1945 roku – „Pamięci ofiar zbrodni dokonanej w tym miejscu przez NKWD 23.VI.1941 r. na 16 mieszkańcach Siemiatycz i okolic” na terenie Leśnictwa Judzianka (w oddziale 382 Bb ). Z kolei w miejscowości Orzeszkowo stoi pomnik z napisem: „1863 – Tu spoczywają powstańcy polegli w walce o wyzwolenie ojczyzny”. Na terenie Leśnictwa Łozice (w oddziale 536 Bf) znajdziemy pomnik partyzantów z II wojny światowej – „Pomnik ten symbolizuje walkę partyzantów polskich i radzieckich z faszyzmem niemieckim na terenie Puszczy Białowieskiej”. Pomnik ”Obóz i mogiła 1863-64” na terenie Leśnictwa Olszanka (w oddziale 514 Ef) przypomina o Powstaniu Styczniowym i próbie zrzucenia jarzma rosyjskiego zaborcy. Podobnie jak pomnik powstańców z 1863 r. „Obóz o mogiła powstańców 1863-64 usytuowany na terenie Leśnictwa Leśnica (w oddziale 575C).
Na terenie Leśnictwa Topiło (w oddziale 666C) jest Mogiła partyzantów z 1945 r. Ważnym spośród znaków pamięci jest niewątpliwie pomnik ”Pamięci leśników i ich rodzin zamordowanych przez okupantów w łagrach i obozach w latach 1939-1945” w miejscowości Topiło ( na mapie nr15). Obelisk partyzantów II wojny światowej- „W ramach obchodów tysiąclecia państwa polskiego upamiętniamy pole walki partyzantki polsko-radzieckiej w latach 1941-1944”, który znajduje się na terenie Leśnictwa Postołowo jest jednym z ostatnich na szlaku historycznym Puszczy Białowieskiej.
Warto w swoich wędrówkach po Puszczy Białowieskiej zatrzymać się choćby na chwilę w tych miejscach, zapalić znicz pamięci, złożyć bukiet kwiatów, czy też po prostu pochylić głowę w geście szacunku przed polska przelaną krwią.
